Schatzoeken steentijd – handleiding voor het vinden van steentijd artefacten en schatten in Nederland (Twente)

Al jaren ga ik naar een bos omdat het er nog ‘echt’ bos is en je er plekken hebt waar ik nog nooit mensen heb gezien. Tijdens het ‘picknicken’ ben ik er voor de grap wat gaan graven en al snel zag ik veel houtresten (balken) in de grond zitten die niet echt in verband stonden met de huidige natuur die er groeit. Het meest opvallend zijn de resten van een hoekpaal en andere houtresten (grote balken). Ik ben op deze plek gaan graven omdat het me een leuk plan leek om er een kleine boshut neer te zetten. Hierbij ben ik gestuit op meerdere steentijd vondsten, waaronder een stenen strijdbijl / handbijl.

De 2e avond kwamen de eerste stenen boven de grond met gebruikssporen. 4 kleine steentjes met bewerksporen, waarvan er een paar op vuursteen lijken. De steentjes zijn scherp en er zitten ronde sporen aan een zijde. De mooiste vondst is toch wel de grotere steen met een gat waar precies je duim in past. Met de stompe zijde van deze steen kun je bijvoorbeeld timmeren. De steen ligt perfect in je hand. Na de eerste fondsen, en de nodige research over kampementen van jagers en verzamelaars in oost Nederland kan het bijna niet anders dan dat dit steentijd fondsen zijn. Een ander verslag in deze regio omschreef de situatie exact zoals op deze plek. Het fraaie is dat er in dat bos veel meer sporen (grote houtresten en kale plekken) te zien zijn. Met de metaaldetector kon ik overigens niets vinden (eenmaal geprobeerd).

In deze omgeving heeft veel bos gestaan vroeger, tegenwoordig is het aandeel bos flink afgenomen voor weiland en landbouw. In het bos zijn nog niet eerder fondsen gedaan, op Google is er niets over te vinden. Wel zijn er in de regio meerdere steentijd fondsen gedaan. Het bos is niet erg bekend in Twente, erg rustig en bestaat uit een zeer gevarieerd plantenbestand met den- en loofbomen gelegen op voornamelijk zandgronden met af en toe lokale kleigaten. Het bos is voor deze regio nog behoorlijk wild. Je kan er reeën en ander wild spotten met een beetje geluk. De ondergrond bestaat uit een super dikke laag met mos en compost en daaronder pikzwarte (vruchtbare) donkere grond.  Met de opkomst van de landbouw zijn de jagers en verzamelaars uit het wilde bos getrokken en zijn ze aan de rand van het huidige bos verder gegaan met het boerenbedrijf (overgang steentijd naar landbouw).

Een stukje bos in de buurt van het kampement is echter ooit gekapt, hierdoor is er een soort ronde hap uit het voor de rest vierkante bos waar nu weiland is gesitueerd. Dit weiland heeft echt een hogere ligging dan de rest van de weilanden in de omgeving. Het zou mij niets verbazen als daar ook wat onder ligt (urnenveld of grafheuvel) (eigen theorie). Ten eerste is een rond weiland niet logisch maar eerder symbolisch. Daarnaast zijn er op de schatkaart twee van deze ronde weilanden te vinden op 2 kilometer afstand van elkaar. Deze weilanden zijn precies identiek qua grootte en ook qua vorm (heuvel). De rest van de omgeving is overwegend vlak. Wetende dat de eerste bewoners in de bossen in de nabijheid hebben gewoond is de theorie van de grafheuvels best logisch. Dit heb ik zelf nog niet onderzocht door middel van field research, maar dit gaat nog wel komen in de toekomst. Hiervoor zul je wel in overleg moeten met de grondeigenaar die eventueel nog meer interessante informatie kan melden doordat hij de grond bewerkt heeft in het verleden.

Na het ontdekken van de eerste steentijd sporen in het bos heb ik een ‘hike tocht’ gedaan vanuit dit bos naar een bos ongeveer 1 – 2 kilometer naar het noorden, eigenlijk precies zoals jagers en verzamelaars vroeger deze tochten per voet maakten door de bossen. Hier kwam ik uit bij een grote en afgelegen kikkerpoel. Bij deze poel lagen de steentijd artefacten voor het oprapen. Strijdbijlen, pijlpunten, schrapertjes en zelf stenen waar de stok nog bij in de buurt lag. De exacte locatie van de poel ga ik hier niet bekend maken vanwege de geweldige natuur daar. De verklaring voor de schatten bij de poel is heel simpel. Dieren zoals reeën en wilde zwijnen drinken namelijk water uit de poel. Vanuit de hoger gelegen wal was dit de ideale plek voor jagers en verzamelaars om het wild aan te vallen en op te eten. Vandaar de enorme hoeveelheid steentijd schatten op deze plek. Nog meer naar het noorden heb ik ook enkele fondsen gedaan, alleen waren deze plekken  aangetast door de mensen waardoor veel sporen zijn vergaan.

Toch kan geconcludeerd worden dat de eerste bewoners vooral in de wilde bossen hebben geleefd. In het gehele bosrijke gebied zijn steentijd vondsten te vinden, evenals hoekpalen van kampementen, historische karrensporen en andere signalen van bewoning. Met de overgang naar de landbouw zijn vele bossen gekapt en kregen de percelen andere vormen. Ook zijn er in de buurt van de wilde bossen de eerste grafvelden te vinden. Opvallend is het patroon in de houtwallen waar vele opvallende vormen en niet logische structuren zichtbaar zijn zoals je ook wel ziet bij de ‘Celtic Fields’ op de Veluwe. Op bijna alle plekken met veel steentijd vondsten zie je bos en oeroude houtwallen (coulisselandschap). Verderop in Twente bij Mander, Vasse en Ootmarsum zijn ook al vele vondsten gedaan in de heuvels. Op de stuwwallen, in de bossen en velden leefden de jagers en verzamelaars veilig met gering risico op overstroming. De bronnen in natuurgebied Springendal zorgden voor vers water en er was genoeg wild om op te jagen in het bosrijke gebied. Het is niet voor niets dat er juist in dit gebied een wolf de grens is overgestoken enkele weken geleden. In Almelo en omgeving (Gravenbos), (zie schatkaart) zijn echter niet zo veel steentijd schatten gevonden in bijvoorbeeld vergelijking met de Gemeente Tubbergen, waartoe Mander en Vasse behoren.

Tot nu toe zijn er enkele  bijzondere artefacten gevonden uit de steentijd. De stenen met beste gebruikssporen hebben de hoogste waarde. Grotere artefacten zijn meer waard dan kleine artefacten. De strijdbijlen uit de steentijd liggen over het algemeen perfect in de hand en zien er afgewerkt uit. Het is de kunst te kijken naar wilde bossen, open plekken, bosranden, gekke vormen, afgelegen houtwallen en andere bijzondere zaken om een steentijd schat te vinden. Vijvers en poelen kunnen de best bewaarde schatten bevatten. Met het vinden van een fonds kun je verder gaan zoeken naar andere schatten. Wanneer je meerdere plekken hebt gevonden kun je logischerwijs de omgeving steeds meer lezen. Kijk hierbij ook naar houtwallen (historisch landschap) en oerhout in de bossen. Met oerhout bedoel ik dode stukken hout met een zeer lichtbruine, grijze kleur. Dit hout zie je veel in de buurt van steentijd kampementen.  De steentijd komt pas echt tot leven door gewoon te gaan schatzoeken en kaarten te bestuderen. Op het gegeven moment zal het verhaal steeds meer gaan kloppen.  Zoek op plekken waar andere mensen niet komen. Soms zul je hiervoor een sloot moeten overspringen of een houtwal kruizen, echter bedenk dan dat je alleen leuke dingen gaat vinden op de plekken waar nog niemand of bijna nooit iemand is geweest. Pas hierbij wel op voor de natuur en ga daar altijd met respect mee om. Neem een goede wandelstok mee voor de echte wilde stukken. Dit maakt de tocht een stuk veiliger. Daarnaast zorg altijd voor voldoende eten en drinken. In het geval van nood kan een tube pindakaas of een koekje je leven uiteindelijk redden. Onderschat niet hoe wild de bossen hier in de buurt (Twente) nog kunnen zijn. In het donker is het moeilijk navigeren en kun je nog gemakkelijk verdwalen. Bereidt je dus goed voor en nogmaals onderschat de bossen niet als je ‘wild’ gaat lopen.

Deze tekst is puur ter informatie over schatzoeken in de steentijd. Het is niet de bedoeling uit te monden in een juridische discussie over de vindingen of vondsten in het algemeen. De stelregel is dat de vinder 50% krijgt, evenals de grondeigenaar (50%). Dit artikel is puur voor de hobby en ter informatie en inspiratie. De informatie die uit dergelijke vondsten kan worden opgedaan heeft meer waarde dan de gehele stenencollectie in mijn ogen. Excuses als de foto’s niet geheel duidelijk zijn. Betere foto’s volgen nog. Wie kan er meer vertellen over dergelijke fondsen en de vindplekken? Stel gerust je vragen als je ze hebt of laat hieronder een reactie achter. U kunt ook een email sturen naar VirtualVastgoed@gmail.com of Bubbleeconomie@gmail.com.