In het vorige gedeelte over schatzoeken in de steentijd kwam naar voren op welke manier een steentijd schat kan worden gevonden. Dit gedeelte zal meer gaan over het lezen van het houtwallenlandschap en het herkennen van de heilige plekken (aka de grafheuvels en urnenvelden). De allereerste inwoners van Nederland noemde men neanderthalers of jager verzamelaar. Jagers en verzamelaars leefden in de grootste bossen die je tegenwoordig kunt vinden in het Twentse landschap. Waarom? Omdat er nog geen landbouw bekend was in Nederland. Men moest het dus hebben van jagen op wild zoals reeën, herten en zwijnen. Bij een poel in de buurt van een wild bos heb je veel kans op steentijd artefacten. Als we de overzichtskaart van de regio Twente bekijken dan leefden de jagers en verzamelaars in grootste bossen, deze noemen we voor het gemak ‘de oerbossen’. In deze gevarieerde bossen liep groot wild, daarnaast kon er een woning (plaggenhut) worden gebouwd in het bos, en waren en veel eetbare vruchten en zaden. Op onderstaande kaart zie je de wilde ‘oerbossen’ in de regio Noord-Oost Twente (dichtbij Albergen en Tubbergen)
Jagers en verzamelaars trokken rond op zoek naar dieren. Op den duur kwam steeds meer de overgang naar de landbouw. Men begon bossen te ontginnen voor landbouwgronden en er kwamen grafheuvels net buiten de bossen. Deze grafheuvels hebben altijd een ronde vorm en soms zie je ook nog een heilige boom of enkele heilige bomen. Bijna elk bos op bovenstaande kaart heeft een open plek binnenin. Bij sommige bossen is dit daadwerkelijk een grafheuvel. De bossen met de grafheuvels zijn de heilige bossen. Een grafheuvel valt pas echt op wanneer de rest van de omgeving overwegend vlak is. In de grafheuvels kun je verschillende voorwerpen tegenkomen zoals strijdbijlen, stenen en bronzen pijlen en zwaarden en nog veel meer. Bijna altijd zijn er rondom de grafheuvel grote concentraties van boerderijen. Een ander opvallend kenmerk zijn de bomen die zo gegroepeerd zijn dat de grafheuvel in het midden ligt. De boerderijen staan vaak ook in de richting van de grafheuvel. Door verandering van het landschap kunnen deze kenmerken verloren gaan. Belangrijk zijn beken, riviertjes, oude b0men, oerbossen en verstopte handelswegen. Deze handelswegen kunnen door het bos hebben gelopen. Hier voel je aan beide zijden van het pad een houten balk onder/op de grond. Dit kan een historisch karrenspoor zijn geweest. Er zijn verschillende soorten grafheuvels gemaakt door de natuurmensen. Als eerste kwamen de grafheuvels in of net buiten de oerbossen. Dit kan resulteren in een open plek in het bos (heuvelachtig). Na het ontginnen van land kwamen de grafheuvels steeds verder van de bossen af te liggen. In dorpen als Albergen, Tubbergen en Vasse zie je ook grafheuvels aan de rand van het huidige dorp.
De houtwallen beginnen in deze regio meestal in de buurt van de grote bossen. De concentraties houtwallen zijn hier ook hoger dan in de rest van de regio. De houtwallen hadden ten eerste een beschermende functie tegen indringers, dieren en water. Naast een beschermende functie zijn houtwallen in sommige gevallen geplant in een bepaalde vorm (ster). Hierdoor kon men vroeger de weg vinden. De huidige wegen waren vroeger namelijk nog geen wegen. Om de weg niet kwijt te raken kon gekeken worden naar houtwallen, grafheuvels en grote zwerfstenen. Op bovenstaande kaart is te zien op welke manier de houtwallen werden opgezet. Door de houtwallen te volgen kon precies in de juiste richting worden gelopen en genavigeerd worden. Tegenwoordig ziet men een prachtig houtwallenlandschap, afgewisseld met riviertjes, vijvers en oerbos. Weilanden verder van de bossen met minder houtwallen zijn later ontgonnen. De meeste mensen die momenteel wonen in het gebied staan er helemaal niet bij stil hoe dit landschap ooit zo heeft kunnen ontstaan. Het heeft alles te maken met de overgang van steentijd (jagen) naar landbouwsysteem. Als je eens gaat wandelen in een van de omcirkelde bossen, of de bossen nabij Vasse (niet op de kaart) dan kun je voelen en zien dat dit de oudste en meest magische bossen zijn. Met de overgang naar christendom zijn veel invloeden van natuurreligies vernietigd vanwege de ‘bedreigende’ factor. Ook de nieuwbouw van Almelo is de laatste 20 jaar steeds dichterbij gekomen. Het doodzonde zijn als Almelo verdere uitbreidingsplannen met het gebied heeft. Dit lijkt me niet het geval. Dit stukje van Almelo is misschien wel het mooiste aan de stad, samen met de andere groene long. Deze tekst bestaat voor een groot deel uit theorie van verschillende bronnen en de nodige eigen research. Neem gerust contact op voor vragen over dit interessante onderwerp.
Update 13-01-15: omtrent het schatzoeken is van belang te weten hoe de omgeving vroeger was. Van Twente is bekend dat een groot deel uit moeras bestond. Door dit moeras liepen maar een paar begaanbare wegen (dijken). Deze wegen zijn te herkennen als je binnendoor van Borne richting Tubbergen gaat aan de oeroude eiken die dicht op de weg staan. Nergens in de buurt vind je zulke oude eiken langs de weg. De bomen laten zien welke gedeelte van het landschap het oudste is van de regio. Na enige online research is gebleken dat deze oude weg onderdeel was van de historische handelsroute Deventer – Osnabrück, welke tevens langs Oldenzaal en Bad Bentheim loopt. De handelsroute loopt in de richting van het ‘Teutoburgerwald’ in Duitsland nabij Osnabrück. De oud Germaanse vertaling van het woord ‘teuten’ is venters. De marskramers uit deze regio gingen van Oost naar West over de historische handelsroute in de richting van Amsterdam om handelswaar te verkopen. Hieruit blijkt dat er al vroeg in de geschiedenis handel in Twente was. Het is van belang historische handelsroutes en gebruiken te kennen omdat men deze informatie kan gebruiken om gerichter te gaan schatzoeken.
Bubble Economie Blog 